Vlieg op de muur krijgt eigen fotoboek O Pálpito Interior

TERBORG – Hij wilde het liefst naar Schotland, zijn vriend ging liever naar Spanje. Het werd Galicië, een ruige streek in het noorden van Spanje. “Dat stukje Spanje lijkt qua sfeer best veel op Schotland”, meent fotograaf Ton van Vliet nog steeds. “Het leek ons in elk geval een mooi compromis voor onze wensen. Het bleek een schot in de roos. Ik heb er door de jaren heen veel gefotografeerd en daar komt nu een boek van uit.”

Door Nick Moritz

Ton van Vliet let als fotograaf op licht en landschap. Voor hem is dat zo logisch dat het zelfs lastig is uit te leggen. “Ja, hoe zeg ik dat. Als fotograaf werk je met licht. In Galicië werd ik direct gevangen door de werking van licht en schaduw in dat ruige landschap. Veertig jaar geleden was dit nog geen trekpleister voor toeristen. In het dorpje waar we terecht kwamen waren we echt de eersten en we werden eigenlijk gewoon in de gemeenschap opgenomen.”

Van Vliet belandde in La Golada, een dorp dat tegenwoordig Agolada heet en zo’n 2.300 inwoners telt. In 1978 kon je het dorp en de regio moeiteloos als ongerept bestempelen. “Het was ongelooflijk. We hadden niet alleen een reis van 2.000 kilometer gemaakt, maar ook een reis van vijftig jaar door de tijd. Ik raakte gefascineerd door het landschap, door de oorspronkelijkheid van de bewoners en de manier van leven in zo’n dorpje. Voor een aankomend fotograaf lag hier een schatkist aan inspiratie.”

Dat de dorpsbewoners zich zo gemakkelijk open stelden voor de fotograferende Van Vliet speelde hem zeker in de kaart. “De taal was zelden een probleem. Met handen en voeten en onze Lilliput woordenboekjes wisten we ons te redden, de jongeren spraken ook wel aardig Frans, dat kregen ze daar op school. We hebben er van begin af aan ook aan het dorpsleven deel genomen. Samen in de kroeg, samen naar het dorpsfeest. Dat laatste kun je vergelijken met de Achterhoekse kermis, met de kerkmis vooraf en al. Ik maakte overal foto’s, wetten voor privacy waren er toen niet.”

Ook een jaar later ging de reis naar Agolada en in 1980 besloot Van Vliet om het dorp en de streek te gebruiken voor het eindexamen van de kunstacademie. Hij maakte er een fotoserie van het dagelijks leven. “In dat jaar ben ik er in totaal twee maanden geweest. Vervolgens bleef het dorp trekken en kwam ik er regelmatig terug. In 1982 voor de bedevaart, in 1984 met mijn vrouw, in 1990 met mijn zoon en in 2000 maakte ik een fietstocht door de streek. Op straat in het dorp word ik met ‘Ha Ton’, begroet en ik heb wel eens in een restaurant gezeten dat de eigenaar bij me kwam met; ‘Ton er is telefoon voor je’. Ik word er nog steeds herkend.”

En inmiddels worden ook de foto’s herkend en erkend. Door de jaren heen heeft Van Vliet een soort historisch beeldarchief voor het dorp vastgelegd en dat krijgt steeds meer waardering. “Dat zie je vaker”, meent Van Vliet. “Na verloop van jaren is men nieuwsgierig naar de beelden van vroeger. De geschiedenis van zo’n dorp komt met beeld nog beter tot leven. In 2007 heb ik in Agolada een lezing over het tijdsbeeld gegeven, de dorpsgeschiedkundige heeft mijn beelden toen een historische achtergrond gegeven. Zo zijn mijn foto’s in de openbaarheid gekomen en dat heeft uiteindelijk geleid tot een heus fotoboek.”

Tot zijn stomme verbazing kreeg Van Vliet vorig jaar een mailtje. Of hij interesse had in een boek met zijn foto’s van en rond Agolada. “Het mailtje was afkomstig van Eutropio Rodriguez. Die naam heb ik eerst maar eens gegoogeld. Het blijkt een bekende fotoredacteur te zijn. Gestudeerd in New York en met wortels in Galicië. Ik was vereerd en heb contact met hem opgenomen. Het is een man aan wie ik mijn foto’s graag toevertrouwde. Dat bleek ook nodig, want hij had zo zijn wensen.”

Door de jaren heen heeft Ton van Vliet bijna drieduizend foto’s in en rond Agolada geschoten. Daar heeft hij zelf de mooiste van gekozen en afgedrukt. “Rodriguez wilde echter alle negatieven zien. Ook van foto’s die ik zelf min of meer had afgekeurd. Daar koos hij er toch diverse van uit voor in het boek. Zijn motivatie was elke keer zo goed dat ik er toch mee akkoord kon gaan. Het moest allemaal op een logisch verhalende manier in het boek passen. Aan de hand van thema’s als leven, werk, portretten, landschap en religie is zo een bijzonder document tot stand gekomen.”

“Dankzij de gastvrijheid van al die dorpsbewoners gaat mijn werk nu definitief deel uitmaken van de geschiedenis van Galicië”, besluit Van Vliet. “Ik was er jarenlang een ‘vlieg op de muur’ en kon er ongestoord fotograferen. 7, 8 en 9 oktober ga ik er weer naar terug om er mijn boek ‘O Pálpito Interior’ te presenteren.”