De schatten van de Oude Helenakerk

Arjen Timmers: ‘Ik ben er trots op dat ik hier koster mag zijn’

AALTEN - De Oude Helenakerk, een Godshuis in eigendom van de protestantse gemeente Aalten, is het oudste gebouw van Aalten. Een monument van onschatbare historische waarde, zeker ook emotioneel waardevol. Gelovigen zijn er gedoopt, getrouwd, hebben er troost gevonden, zijn vanuit deze kerk naar hun laatste rustplaats gebracht. Arjen Timmers is hier sinds zeven jaar koster. Zijn hart ligt in deze kerk. Hij zegt: “Ik ben er trots op dat ik hier koster mag zijn.”

Door Karin Stronks

Als we samen door de Oude Helenakerk lopen is de trots, het ontzag, het gevoel voor de kerk aan alles in Arjen te merken. Hij praat met veel warmte, met verwondering en eerbied over de kerk en vertelt over bijzonderheden, over de ‘schatten’. Hij wijst een plek aan waar de vloer zo’n anderhalve centimeter enigszins hol is. “Dit komt niet door erosie of verzakking. Dit stuk vloer is uitgesleten door de voetstappen van vele gelovigen die naar hun plekje in de kerk zijn gelopen. Al eeuwenlang.” 

De hoge gewelven zijn indrukwekkend. “Moet je nagaan wat mensen, architecten en werklieden vroeger al konden bouwen. Wiskundige genieën waren het!” Enorme kroonluchters hangen in de kerk. Onze stemmen worden gevolgd door een galm, je krijgt de neiging om eerbiedig te zijn, wat ingetogener, zachter te gaan praten. “Dit gevoel heb ik nog elke keer als ik hier rondloop. Zoals op zondag als we de kerk gereed maken voor de dienst. Er is dan nog niemand en daar kan ik enorm van genieten. Je voelt gewoon de geschiedenis, de historische waarde van de kerk.” 

Ontzag heeft Arjen ook voor de unieke ronde banken die als een arena rondom het preekgestoelte staan. “Je ziet dat de banken oplopen, verder naar achteren zit je hoger. Daar is goed over nagedacht. En wat een werk dat is geweest om dit hout te verwarmen, te buigen in de juiste kromming. Een bijzonder stukje vakmanschap!” We stippen even de grafkelder aan die in 1973 is ontdekt. “Een unieke vondst! Daar is verder niets mee gedaan, het is lange tijd geheim gehouden. Er is ook geen archeologisch onderzoek geweest. Jaren later heeft de vinder, Henk Heijnen, er een replica van gemaakt. Die is nu te zien in het HelenaHuis.” 

In de consistorie van de Oude Helenakerk opent Arjen een kluis met een indrukwekkende grote sleutel. Hij haalt met uiterste zorgvuldigheid kostbare zilveren avondmaalbekers, een zilveren schaal met deksel en een zilveren karaf tevoorschijn. Op een paar kelken staat een jaartal, 1706 en 1721. We kijken naar eeuwenoude bekers… De koster glimlacht: “Dan besef je wat we in handen hebben hier.” Aan één van de muren van de consistorie bevindt zich een luik met een sleutelgat. “Niemand weet wat achter dit luik verborgen is… En er is vaak tevergeefs naar een sleutel gezocht maar tot dusver is hij nog niet gevonden. Sommige mensen denken dat dit een soort luikje is geweest waar voedsel of geld voor arme mensen werd doorgegeven.” 

Arjen serveert koffie in het multifunctionele gebouw Elim, vlakbij de Oude Helenakerk. Protestanten en Rooms-Katholieken ontmoeten elkaar hier wekelijks op de donderdag. Na de diensten en vieringen wordt in Elim koffie en/of thee geserveerd tijdens een gezellig samenzijn. 

Arjen: “Elim is geschikt voor het geven van presentaties, ook voor vergaderingen en workshops kan men bij Elim terecht. Naast Elim staat ook de Oude Helenakerk weer open voor Rooms-Katholieken. Er is een stiltecentrum ingericht waar bezoekers een kaarsje kunnen branden. Voor iedereen die een dierbare wil herdenken. Gelovig of niet. En zo denk ik ook over de Oude Helenakerk. Een gebouw waar iedereen welkom is. Iedereen. Net zoals de Oude Helenakerk een waardevol historisch gebouw is van iedereen.” 

Er zijn vérgaande plannen om de Oude Helenakerk grondig te verbouwen en van de hand te doen voor een symbolisch bedrag aan de stichting Gelderse Kerken. Arjen is niet blij met deze plannen. Hij heeft tijdens bijeenkomsten over de plannen zijn zegje gedaan. “De Oude Helenakerk is van onschatbare historische waarde. Dat moeten we behouden voor Aalten! Er zijn bijeenkomsten geweest waar ieder zijn of haar zegje kon doen. Ik heb daar ook gesproken, ben niet voor deze plannen. Mijn hart ligt hier, in deze kerk, de Oude Helenakerk. Mijn dringende verzoek is: ‘Laat het asjeblieft zoals het is’…”