Hoe de wereld de Armhoede veranderde

LOCHEM – Buurtschap de Armhoede, voor wie niet beter weet lijkt de wereld er op te houden. Uitgestrekte graslanden en akkers, van elkaar gescheiden door smalle landweggetjes, liggen verscholen achter het treinstation en het Twentekanaal. De plek ook waar jarenlang het vuil naar de gelijknamige stortplaats werd gebracht. De bewoners ervaren het gebied zeker niet als het einde van de wereld, maar als een levendige buurtschap die met de tijd is meegegaan en tegelijkertijd het naoberschap koestert. Zij en ook een aantal oud-bewoners vertellen hun persoonlijke verhaal in het zondag gepresenteerde boek ‘Hoe de wereld de Armhoede veranderde’.

Door Gerwin Nijkamp

Het idee ontstond een kleine tien jaar geleden bij Diny Nijkamp. Zij legde haar dochter uit waar de naam Armhoede vandaan komt en bedacht zich dat met het verdwijnen van haar generatie die kennis wel eens verloren zou kunnen gaan. Om het verhaal van de Armhoede voor volgende generaties vast te leggen, vormde ze samen met Fie Heusinkveld, Rikie Groot Wesseldijk en Tine Kampen een groepje dat het voortouw nam om een buurtboek te maken.

Bewoners en oud-bewoners van vrijwel iedere boerderij lieten zich interviewen of leverden hun eigen verhaal aan. Daarnaast is er een beroep gedaan op de kennis van het Historisch Genootschap. De teksten zijn geschreven in het Nederlands en het Achterhoeks, kritisch geredigeerd door streektaalkenner Joop Hekkelman. Behalve aan de boerderijen en hun inwoners zijn in het boek hoofdstukken gewijd aan buurtactiviteiten en andere belangrijke gebeurtenissen, het boerenleven, mechanisatie in de landbouw en het project streekverbetering.

Van De Kickforsch tot Lapzak
Natuurlijk geeft het boek ook antwoord op de vraag waaraan de buurtschap de naam te danken heeft. Dat zit zo: het gebied ten noordoosten van Lochem was vroeger in het bezit van de gemeente Lochem en werd beschikbaar gesteld aan de armen om daar hun geiten en schapen te hoeden. Verder stond er een aantal boerderijen. In de negentiende en twintigste eeuw kwamen er steeds meer bij met namen als Hagman, De Kickforsch, Lapzak, Zakman, Reurslag, Leyden en Braakman.

Het is haast onvoorstelbaar hoeveel veranderingen de generatie van rond de oorlog heeft ondergaan

Hoewel de tijd op de Armhoede langzamer leek te verstrijken dan elders, is ook de buurtschap meegegaan in de vaart der volkeren. Het is haast onvoorstelbaar hoeveel veranderingen de generatie die rond de oorlog werd geboren, heeft ondergaan. Gingen zij nog op voor het diploma handmelken en zagen zij het mestkarretje over de Grote Drijfweg rijden, in de loop der jaren verdween dit beeld. Melkrobots hebben het diploma overbodig gemaakt. Ook zagen de bewoners dat - weliswaar als een van de laatsten van Nederland - hun woningen werden aangesloten op riool en gasnetwerk.

Stil maar saamhorig
“Vroeger was hier vrijwel niets, het was heel erg behelpen”, weten de samenstellers van het boek. Ontzettend stil was het er, beschrijven verschillende bewoners. Daar staat tegenover dat de saamhorigheid groot was. “Je hielp elkaar bij het werk op het land, allemaal met een dichte portemonnee.” Ook bij geboorte, het huwelijk en de dood stonden de naobers voor elkaar klaar.

Die bereidwilligheid hebben de samenstellers van het boek de afgelopen jaren mogen ervaren. “Iedereen was heel openhartig, ook over wat er niet goed ging.” Dankzij al die verhalen vergezeld van vele foto’s krijgt de lezer een mooi beeld van hoe het op de Armhoede was en nu is, al blijft de toekomst grotendeels ongewis. Van de boerderijen zijn er nog slechts twee in bedrijf en boerenfamilies maken soms plaats voor mensen van elders. De wereld verandert en de Armhoede verandert mee. Al lijkt het naoberschap er net zo stevig in gebeiteld als de boerderijnamen op de gevels.

Boek
Het boek zal verkrijgbaar zijn op de Kerstmarkt in Exel op zondag 11 december. Tevens is het boek te bestellen bij Fie Heusinkveld: fieheusinkveld@gmail.com