De overhandiging van het verzoekschrift door Gerard Markerink aan burgemeester Van Oostrum. Foto: Rob Weeber
De overhandiging van het verzoekschrift door Gerard Markerink aan burgemeester Van Oostrum. Foto: Rob Weeber

Overhandiging verzoekschrift tot gedenkplek WOII in Noordijk

Maatschappij Borculo Eibergen Neede Noordijk

BORCULO/NOORDIJK – De jaren na de Tweede Wereldoorlog zijn een constante ‘strijd’ tussen zwijgen en spreken. De betrokkenen zwegen liever over hun herinneringen en (verzets)daden, de generaties daarna willen de verhalen juist weten om herhaling van de gruwelijkheden te voorkomen. Vanuit die gedachte is er in Noordijk en Neede een initiatiefgroep ontstaan onder aanvoering van Gerard Markerink die een gedenkteken voor de familie Kottelenberg wil plaatsen bij hun voormalige boerderij aan de Bolsbeek in Noordijk.

Door Rob Weeber

Dinsdagochtend werd de petitie in het gemeentehuis aan burgemeester Joost van Oostrum overhandigd, in het bijzijn van Gerard Markerink, Bernhard te Grotenhuis, Garriet Berendsen, Eric Karssenberg, veteraan en familie van Kottelenberg, Mans Koster van het 4 en 5 mei comité Neede, Wim Meerman van de Historische Vereniging ‘Oud Noordijk’ en Jan Temmink. De boerderij van de familie Kottelenberg verborg in de oorlog onder meer de Joodse familie Zion, textielhandelaren in Eibergen. Voor het geval de Duitsers zouden invallen, was er een tunnel gegraven, die van onder de ‘mooie’ kamer naar het kippenhok buiten liep. De vrees werd bewaarheid, want op 26 maart 1943 kwamen de Duitsers het erf opgestormd. Johanna en haar baby Max konden de tunnel niet op tijd bereiken en werden opgepakt. Uit angst iedereen te verraden, gaf haar man Efraïm Rosenbaum zichzelf aan. Het drietal verdween naar Westerbork om vervolgens op 2 april van dat jaar te worden vergast in Sobibor. De broers Gertjan en Jan Kottelenberg werden naar verluidt door de Duitsers zwaar mishandeld, maar lieten verder niets los en reden de volgende dag met het verband om het hoofd alweer met de melkwagen.

Johanna’s broer Julius Zion overleefde de inval, kroop ’s avond uit de tunnel en verborg zich onder de brug over de Bolsbeek. Vervolgens vluchtte hij naar Eibergen. Daar voedde hij na de oorlog zijn nichtje Betty op. Zij werd in de oorlog onder de schuilnaam Elisabeth Andriessen opgevangen door de Eibergse familie Hageman. Julius overleed in 1990 op 85-jarige leeftijd. Daarvoor bezocht hij nog een keer de boerderij waar hij ondergedoken zat. Julius kreeg 9 kinderen en 24 achterkleinkinderen. Na de oorlog emigreerde de familie Kottelenberg naar Canada en werd de boerderij overgenomen door Bernhard te Grotenhuis die hem vervolgens in 1999 overdeed aan de familie Berendsen.

Voorafgaand aan de overhandiging van het verzoekschrift wees Needenaar Jan Temmink, betrokken bij de samenstelling van de pleitvoerders voor het gedenkteken, op de tegenstelling tussen zwijgen en spreken. Tijdens de oorlog moest je je mond houden uit angst voor verraad. Na de oorlog wilde juist iedereen de verhalen weten, maar zwijgen was vaak nog steeds het motto. Initiatiefnemer Gerard Markering benadrukte vooral het rechtvaardigheidsgevoel en de nederigheid van de familie Kottenberg bij hun hulp aan onderduikers. Ze lieten zich, zo vertelde hem een van de nazaten van de familie, daarbij leiden door het Bijbelse boek Micha.

Burgemeester Van Oostrum haalde zijn eigen anekdote aan. Op zijn voormalige kinderslaapkamer zat een luik waar zijn opa met een varken achter had gelegen. Hij kreeg het verhaal met moeite uit zijn opa en mocht daarna niet meer doorvragen. “Mijn opa was wel de verbinding met de Tweede Wereldoorlog, mijn ouders werden in de oorlog geboren. Maar hij weigerde erover te praten.” Belangrijk volgens Van Oostrum zijn juist die kleine, persoonlijke verhalen die verteld moeten blijven worden. Hij was verder onder de indruk van de korte tijd waarin zoveel handtekeningen (150) zijn opgehaald en steunde het initiatief volledig.

Brug over de Bolsbeek in Noordijk.  Foto: Rob Weeber

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant