Zutphens stel op kandidatenlijst SP: ‘Alleen als je samen opstaat kun je iets bereiken’

ZUTPHEN – Weet de SP bij de komende verkiezingen het huidige aantal zetels (9) te verdubbelen, dan nemen twee Zutphenaren plaats in de Tweede Kamer: Mathijs ten Broeke en Debbie van Dijk. Ten Broeke staat op 8 in de kandidatenlijst, Van Dijk op 17. Samen in de huiskamer zitten ze al. “We hebben elkaar leren kennen op een SP-barbecue twee jaar geleden. Toen is de vonk overgesprongen.” 

Door Sander Grootendorst

Ten Broeke (33) is geboren en getogen in Zutphen, Van Dijk (25) komt uit het Westland, ze verhuisde “vanwege de liefde” naar de IJsselstad. De twee combineren hun Zutphense band met werk op landelijk niveau, Van Dijk als assistent van SP-fractievoorzitter Lilian Marijnissen, Ten Broeke als medewerker van de Woonbond. In Zutphen was hij wethouder in de periode 2018-2022.

Ze zijn deze zaterdag in Den Haag, op de SP-ledendag. Aan het eind daarvan vertellen ze via de telefoon over zichzelf en hun politieke ideeën. Eerst even over de vaak benoemde afstand – letterlijk en figuurlijk – tussen Randstad en de rest van het land.

Van Dijk: “Ik ben van huis uit Randstedeling. Toen ik studeerde woonde ik in Den Haag. En nu dan sinds een jaar in Zutphen. Wel bijzonder, want meestal gaat het andersom. Dan zou Mathijs voor z’n werk naar het westen zijn verhuisd. Maar we hebben bewust deze keuze gemaakt. Het bevalt ons goed.” De (letterlijke) afstand heeft voordelen: “Het is heerlijk om fysiek even weg te zijn uit de drukke Randstad.”

Niet dat ze in Zutphen volledig los zijn van de politiek, integendeel. Zo voelen beiden zich nauw betrokken bij de ziekenhuiskwestie. Van Dijk: “Ik ben ervan overtuigd dat het ziekenhuis al gesloten was als als we niet met al die Zutphenaren in actie waren gekomen.” Het zegt iets over de SP als partij. Ten Broeke: “Alleen als je samen opstaat kun je iets bereiken. Jezelf organiseren tegen onrecht.”

De sprong vanuit hun ‘eigen’ Zutphen naar Nederland in het algemeen is gauw gemaakt: “Zodra je over dit ziekenhuis spreekt, heb je het ook over de ziekenhuizen in Heerlen, Zoetermeer, Heerenveen…”

Ten Broeke: “We hebben de ziekenhuiszorg in elk geval op de politieke kaart gezet.” 

Met deze constatering geeft hij eigenlijk al antwoord op de vraag waarom hij de Tweede Kamer in wil. “Ik heb vaak gezegd dat mijn ambitie niet in Den Haag ligt. Maar in wezen is het toch een logische stap. Net als mijn overstap naar de woonbond (landelijke vereniging die zich inzet voor de verbetering van de positie van huurders, SG). Het is een voortzetting van de lokale draad.”
Wat hij in Zutphen deed, als raadslid en wethouder, kan hij ook in Den Haag, zegt Ten Broeke. In Zutphen leidden zijn inspanningen onder meer tot de afschaffing van de marktwerking in de thuiszorg. Oftewel de ‘Zutphense zorgrevolutie’.

Als jongetje in het Waterkwartier verbaasde de latere politicus zich over de kloof tussen arm en rijk. “Het ene kind kon geen kleren kopen, het andere droeg altijd de duurste.”

Debby had in haar schooljeugd dezelfde ervaringen. “Je zag de verschillen duidelijk. Alleen snapte je de oorzaken nog niet. Later werden de frustratie en woede groter. Waarom liggen sommige mensen in de goot en wonen anderen in paleizen? En dan: hoe kun je die ongelijkheid aanpakken? Het antwoord op die vraag vond ik bij de SP.” 

Hoe luidde dat antwoord, in een notendop? “Het ligt aan het economische systeem van marktwerking en concurrentie. Werkende mensen krijgen niet wat ze verdienen. En grote bedrijven stoppen hun winsten in de zakken van aandeelhouders.”

Van Dijks ouders wonen nog steeds in het Westland, een gebied met veel kassen. “Toen ik klein was, had je één Poolse supermarkt in ons dorp. Nu vier. Bedrijven halen arbeidskrachten hierheen die ze zo laag mogelijke lonen betalen. Dat zit achter al die ontwikkelingen. Het heeft mij aan het denken gezet en politiek actief gemaakt. Ik wil er echt iets aan doen.”

“En dat kan alleen met een grote SP”, vult Ten Broeke aan. “Neem het thema betaalbaar wonen. Andere partijen hebben daar de mond van vol. Verkiezingbeloftes… Die woningen gaan er niet komen. De huren blijven ook stijgen.” 

“Het is goed om als kiezer te kijken naar wat er achter al die beloftes zit. Kunnen ze worden waargemaakt?” Je kunt bijvoorbeeld op internet terugvinden wat partijen daadwerkelijk hebben gestemd, adviseert hij. “Dat is één. Ten tweede moet je de visie die een partij op de maatschappij heeft tot je laten doordringen.” Wat zijn slogans als ‘van woningmarkt naar volkshuisvesting’ werkelijk waard als ze komen van een partij – de PvdA – die de toestand zoals-ie nu is zelf mede heeft veroorzaakt, vraagt hij zich af. Ook Van Dijk benoemt de ‘holle frasen’. “Bestaanszekerheid, dat is zo’n modewoord. De partij van Omtzigt wil het minimumloon ‘herijken’. Maar hij stemde niet mee met ons voorstel voor een hoger minimumloon.”

Het Zutphense duo wil er hard voor werken. “We zijn volksvertegenwoordigers, we dienen een belang en niet dat van ons zelf. Je hoort Kamerleden vol zelfmedelijden over de werkdruk. Maar als je veertig uur per week werkt voor een minimumloon en je moet je kinderen naar de opvang of opa en oma brengen, het huishouden doen… dán heb je het pas druk.”

Ten Broeke en Van Dijk kunnen op adem komen in thuishaven Zutphen. “We zijn het trouwens lang niet altijd met elkaar eens hoor”. “En we praten ook echt niet de de hele tijd over politiek”, zegt Ten Broeke “Haha, nee”, zegt Van Dijk. “We hebben het ook gewoon over de vraag wie de kattenbak moet vullen.”