(Beschermde) weidevogels in zoekgebied K

Brief Stichting Windkracht K aan de gemeenteraad  

Geacht raadslid,

Als Stichting Windkracht K komen wij op voor inwoners van Berkelland en Oost-Gelre die zich zorgen maken over de mogelijke komst naar onze gemeenten van de grootste windturbines van Nederland. Met het oog op het belang van een evenwichtige en zorgvuldige oordeelsvorming over dit onderwerp sturen wij een aantal bondige fact sheets. De informatie komt uit legitieme en controleerbare bronnen.

Weidevogels en windindustrie gaan niet samen
Het Beltrumse Veld is door de Provincie Gelderland aangewezen als beschermd weidevogelgebied. Nergens in Nederland doen weidevogels het zo goed als in dit gebied. Zo heeft het onder meer de grootste wulpenpopulatie van Nederland. In 2021 blijkt het weidevogelgebied echter stilzwijgend uit het voorontwerp van het gemeentelijkbestemmingsplan buitengebied te zijn verwijderd. Was de gemeenteraad hiervan op de hoogte? En moet de natuur nu wijken voor windenergie? Het toelaten van windturbines in het Beltrumse Veld betekent volgens kenners dat alle weidevogels zullen verdwijnen.
Toen in de jaren ’90 bleek dat het in Nederland dramatisch slecht ging met de weidevogels maakte overheid hiervoor beleid. In 2005 zette de Provincie Gelderland onder andere het Beltrumse Veld met het Ruurlose Broek op de kaart als weidevogelgebied (zie het door de Provincie opgestelde Streekplan 2005). Het Beltrumse Veld is van oudsher al het ideale gebied voor weidevogels in de Achterhoek. Tot 2018 is dit weidevogelgebied door de Provincie erkend én gesubsidieerd geweest.

Waarom is het Beltrumse Veld / Ruurlose Broek zo’n belangrijk gebied voor weidevogels: - het gebied is met circa 3.000 hectare voldoende groot, het grootste van de Achterhoek- het is een open landschap zonder veel opgaande landschapselementen- er is nauwelijks beweiding door vee- het gebied wordt nauwelijks doorkruist door grote en drukke wegen- de bodemgesteldheid en het waterpeil zijn ideaal voor de weidevogels

Weidevogelkerngebieden in bestemmingsplan 2012
De provincie gaf in het Streekplan 2005 aan dat deze weidevogelgebiedenmoeten worden beschermd tegen doorsnijding, aantasting van rust, verlaging van grondwaterpeil en verstoring. Ook gaf de provincie de gemeente opdracht om hiervoor passende regelingen in het bestemmingsplan op te (blijven) nemen. Hiermee is de gemeente Berkelland voortvarend aan de slag gegaan door vierweidevogelkerngebieden aan te wijzen. Deze zijn destijds opgenomen in het bestemmingsplan buitengebied 2012. Jarenlang en nog steeds wordendoor de provincie en ook door de gemeente subsidies verstrekt voorweidevogelbeheer in dit gebied, en met resultaat. Jaar op jaar kwamen er meer broedsels en in de jaren 2018 tot en met 2022 is er zelfs eenverdubbeling van het aantal broedsels geconstateerd. Nergens in Nederland doen de weidevogels het zo goed als in dit gebied.

Nieuw bestemmingsplan buiten gebied
In 2014 werd het bestemmingsplan buitengebied 2012 door de Raad van State nietig verklaard (om redenen die niet met de weidevogelgebieden te maken hebben). De gemeente Berkelland begon in 2016 aan een nieuwbestemmingsplan dat resulteerde in een voorontwerp bestemmingsplanbuitengebied 2020. In dit voorontwerp zijn dezelfde vier kerngebieden voor weidevogels opgenomen (zie de vier afbeeldingen in de bijlagen).

Weidevogelgebieden stilzwijgend geschrapt
In 2018 wilde de Provincie het Beltrumse Veld onder de werking van de Omgevingsverordening brengen. Bij de tervisielegging werd hiertegen echter bezwaar gemaakt in verband met initiatieven in dit gebied voor windmolens. De Provincie bevestigde desgevraagd aan de Weidevogelvereniging dat het weidevogelgebied is geschrapt om de gemeente niet in de weg te zitten bij het vaststellen van zoekgebieden voor windturbines. Eind 2021 blijken deze weidevogelkerngebieden uit het voorontwerp bestemmingsplan te zijn verwijderd. Wetend dat de Rijksoverheid het plaatsen van windturbines in weidevogelgebieden op voorhand uitsluit, kun je niet anders dan concluderen dat de vier weidevogelkerngebieden na bijna 20 jaar stilzwijgend van de kaart zijn verwijderd om plaats te maken voorwindenergie.

Was de gemeenteraad op de hoogte?
De Provincie geeft desgevraagd aan dat zij niet over gemeentelijke bestemmingsplannen gaat. Oftewel: de Provincie heeft niet de bevoegdheid om weidevogelgebieden te verwijderen. Dan moet dus de gemeente deze gebieden zelf uit het bestemmingsplan hebben verwijderd. Dit roept de vraag op of de gemeenteraad hiervan op de hoogte was. Onze pogingen in2022 om hierover van de gemeente Berkelland duidelijkheid te krijgen leverden geen resultaat op. De indruk ontstaat dat de zorgen over de weidevogels die leven bij bewoners en andere belanghebbenden als gepasseerd station worden beschouwd. Als Windkracht K zijn wij van mening dat de gang van zaken rondom het schrappen van de beschermde status van deze gebieden op zijn minst twijfelachtig te noemen is en nader onderzocht moet worden.

‘Natuur-inclusieve energietransitie’ niet haalbaar in de praktijk
De gemeenten Berkelland en Oost Gelre erkennen dat zoekgebied K deels, een weidevogelgebied is. Echter, stellen de gemeenten: natuur en windindustrie kunnen best samen gaan, ‘als je de windturbines maar goed inpast’ (artikel ‘natuur-inclusieve energietransitie’ in BerkelBericht/Elna d.d. 12 april 2023). Dit staat haaks op wat Vogelbescherming Nederland heeft geconcludeerd na onderzoek. Een weidevogel zoekt een geschikte broedplaats op basis van voedselbeschikbaarheid, structuur van de vegetatie en de mogelijkheid om naderende predatoren te zien. Weidevogels zijn gebiedsgebonden: ze keren elk jaar terug naar dezelfde broedplek en ook de jonge kuikens gaan terug naar hun geboortegebied. Allemaal op basis van instinct. Conclusie: als in zoekgebied K megawindturbines worden geplaatst, zijnde weidevogels in dit gebied ten dode opgeschreven.

Als Windkracht K vragen wij de Raad om: B&W alsnog om opheldering te vragen over het opheffen van het weidevogelgebied, het belang van het Beltrumse Veld en Ruurlose Broek voor de weidevogelstand in de Achterhoek te onderkennen en nadrukkelijk mee te nemen in de afwegingen ten aanzien van het windbeleid, en Het windbeleid grondig te toetsen aan de geldende wet- en regelgeving op dit gebied*, t.w.:
1) Wet Natuurbescherming Deze wet beschermt planten en dieren die geplaatst zijn op de Vogel- en Habitatrichtlijn dan wel van nationaal belang zijn, ongeacht waar zij voorkomen. Ingrepen met negatieve gevolgen voor deze soorten zijn ontheffingsplichtig. De NDFF (Nationale Databank Flora en Fauna) en de databank van Akker- en Weidevogels (Boerenlandvogelmonitor) moeten geraadpleegd worden alvorens toestemming mag worden verleend voor grote bouwwerken zoalswindturbines.2) Wet op de Ruimtelijke Ordening- Functiewijzigingen van weidevogelgebieden moeten in het kader van de Omgevingsverordening worden getoetst aan de instandhouding als broedgebied.

(*bron: Weidevogelvereniging; ingezonden brief Groenlose Gids d.d. 7 mrt2024)


Met vriendelijke groeten,
Het bestuur van Stichting Windkracht K
Jan Bosch (voorzitter)Jan Schoenmakers (secretaris)Chris van Trigt (penningmeester)
PS: meer informatie op www.windkrachtk.nl enwww.facebook.com/windkrachtk